Reception of the Istrian musical traditions

Abstract

The successive colonization of Istria with culturally differentiated populations, and peripheral position of the peninsula regarding both the Latin and Slav worlds, has conditioned interesting phenomena which defines the traditional life of the province. On the spiritual level it is primarily reflected in two cultural dimensions: the language and traditional music.

Neprekidna kolonizacija Istre kulturno različitom populacijom, kao i periferni položaj poluostrva u odnosu na latinski i slovenski svet, uslovili su zanimljive pojave koje su definisale tradicionalni život pokrajine. Sa etnomuzikološkog stanovišta, čini se da je najadekvatnija podela istarske tradicionalne muzike na četiri izvođačka stila, za koje možemo samo delimično da odredimo teritorijalne granice. Neki muzičke stilovi određenih tradicija deo su nasleđa različitih etničkih grupa. Shodno tome, možemo govoriti o bi ili multilingvalizmu u muzici, jer su pojedinci veoma često sledbenici više tradicija. 1. Dvoglasje u takozvanoj 'istarskoj lestvici'; 2. dvoglasje Ćićarije; 3. diskantno dvoglasje Galižane i Vodnjana; 4. tonalna muzika. Zaista, odlike koje su prisutne u istarskoj muzici jesu karakteristike alpske (veće prisustvo tonalne muzike i osobenog igračkog repertoara), jadranske (diskantno dvoglasno pevanje i deo igračkog repertoara iz Galežana/Gallesano i Vodnjana/Dignano) i dinarske kulture (dvoglasje Ćićarije). Ne bi trebalo isključiti mogućnost da je tip dvoglasnog pevanja koji je sačuvan u Ćićariji (poznat kao bugarenje) bio osnova za dvoglasje u tzv. 'istarskoj lestvici'. S druge strane, tonalna instrumentalna muzika bila je ta koja je svojim drugačijim karakteristikama ujedinila različite etničke karakteristike folklornog nasleđa u znatnom delu Istre. Razloge za ovo približavanje trebalo bi tražiti u spoljašnjem uticaju koji je na isti način pogodio različite etničke zajednice, kao i u uzajamnoj razmeni različitih kultura u kontaktu. U skoro svim pristupima istarskoj tradicionalnoj muzici, sve do nedavno, bilo je izbegavano usredsređivanje na njen diverzitet; s druge strane, kulturne razmene bile su po pravilu prihvatane kao anomalija. Nažalost, zbog nedostatka etnomuzikologa sa ovog terena, istarsko muzičko nasleđe uglavnom su proučavali novinari i nastavnici muzike, ili je pak ono na naučnom polju bilo vezano za 'vanistarske' saradnike koji nisu bili skloni tome da razumeju datu višeslojnu istarsku realnost, udaljenu od apstraktnih nacionalnih odrednica (hrvatskih ili slovenačkih, a pored toga često i jugoslovenskih ili čak sveslovenskih). Vrsta folk revival-a procvetala je naročito krajem šezdesetih godina, ohrabrena povremenim festivalima istarske tradicionalne muzike. U istom periodu, ova muzika je postala sve prisutnija i na brojnim programima Radio Pule. Nedavno su izvođači-praktičari u nekoliko škola predstavili učenicima tradicionalnu muziku; međutim, zapaža se da stalni interes za nju pokazuju samo učenici koji potiču iz porodica gde je nasleđe ionako još uvek živo.