Do We Need More Ambition for the Renewable Energy Transition in Serbia? Foundations of Energy Governance and Planning

Abstract

Obnovlјiva energija je predložena kao primarni pristup za dekarbonizaciju energetskog sistema i razdvajanje potrošnje energije od emisije gasova sa efektom staklene bašte, kako u energetskoj literaturi, tako i u praksi. Evropska unija je prepoznala izazov i postavila tranziciju na obnovlјive izvore energije visoko na dnevni red svojih politike, sa najnovijom ambicijom da do 2050. godine bude uglјenično-neutralna ekonomija. Sa druge strane, države Zapadnog Balkana i dalјe zavise od fosilnih goriva kao jednog od glavnih izvora u energetskom miksu. Ambicija za tranziciju na obnovlјive izvore energije u državama Zapadnog Balkana, uklјučujući i Srbiju, uglavnom je vođena težnjama ka njihovoj evropskoj budućnosti. Štaviše, potpisivanje Ugovora o Energetskoj zajednici pružilo je institucionalne i pravne alate kako ugovornim stranama, tako i Evropskoj uniji za izgradnju zajedničkog energetskog tržišta. Ovi procesi inspirisali su mnoge autore u poslednje dve decenije da analiziraju tehničke, ekonomske, tržišne i životno-sredinske aspekte obnovlјivih izvora, međutim, upravlјanje i planiranje, iako identifikovani kao izazovni, izostali iz detaljnije analize. Ovaj rad ima za cilј da prikaže pregled odabrane literature i zakonodavstva o tranziciji na obnovlјive izvore energije, kako bi se analizirala glavna pravna i politička postignuća, kao i ambicije za tranziciju u Srbiji. Takođe, u radu se raspravlјa o lekcijama naučenim iz relevantne literature kroz prizmu upravlјanja energijom i planiranja. Prvi deo rada daje pregled literature glavnih koncepata tranzicije na obnovlјive izvore energije. Istorijska analiza politika i prava obnovlјivih izvora energije u Evropskoj uniji, Energetskoj zajednici i Srbiji je u fokusu drugog dela. U poslednjem delu, rezimiraju se lekcije naučene iz literature za buduće upravlјanje i planiranje energije kroz perspektive procesa energetskog planiranja, evaluacije politika i obrazovanja i administrativnih kapaciteta. U zaključku se ističe važnost postojećih nalaza iz literature kao budućih koraka ka ubrzanom upravlјanju i planiranju energije.

Renewable energy has been suggested as the primary approach for decarbonizing the energy system and decoupling energy consumption from greenhouse gas emissions, both in the energy literature and in practice. The European Union has acknowledged the challenge and put renewable energy transition high on the policy agenda with the latest ambition of being a carbon-neutral economy by 2050. On the other hand, Western Balkan countries are still dependent on fossil fuels as one of their primary energy mix sources. The pledge about the European future has mostly driven the renewable energy transition ambition in the Western Balkan countries, including Serbia. Moreover, signing the Energy Community Treaty provided institutional and legal tools to both Contracting Parties and the European Union to build the common energy market. These processes inspired many authors in the last two decades to analyse technical, economic, market and environmental aspects of renewables. However, the governance and planning, even though identified as challenging, have been side-lined from the analysis. This paper aims to overview the selected renewable energy transition literature and legislation to analyse the main legal and policy milestones reached so far, as well as ambition in Serbia. It also discusses the lessons learned from the related literature from energy governance and planning prism. To do so, it firstly provides a literature review of the main concepts of the renewable energy transition. Moreover, the historical analysis of renewable energy policy and legal developments in the European Union, the Energy Community and Serbia are in the second part's focus. Finally, the discussion part summarizes lessons learned from the literature for future energy governance and planning with the perspective of the energy planning process, policy evaluation, and education and administrative capacity. The article concludes by emphasizing the importance of taking the current literature findings as prospective steps to follow towards accelerated energy governance and planning.