'Падеж' и 'глаголски род' - две стратегије граматикализације односа измећу 'предиката' и његових 'аргумената'

Abstract

The author discusses links between the categories of 'case' and 'diathesis' ('voice'). Case is understood as a syntactic relationship between a noun phrase and the dominating predicative expression. There exists a basic hierarchy of case relations defined in the framework of the anthropocentric language theory. Diathesis is understood as a set of grammatical strategies for changing the primary case hierarchy. The most common diathetical strategy is passivization. Hence: categorial markers for case and voice are exponents of the relationship between a (verbal) predicate and its (nominal) arguments.

U članku se ukazuje na tesnu povezanost gramatičkih kategorija 'padež' i 'glagolski rod' ('dijateza'). Autorka shvata padež u smislu sintaksičkog odnosa između imeničke sintagme i njoj nadređene konstrukcije. Postoji jedna polazna hijerarhija padežnih odnosa koja ss određuje sa stanovišta antropocentrične teorije jezika. Dijateza se shvata kao skup gramatičkih mehanizama koji omogućuju menjanje prirodne hijsrarhije padežnih odnosa. U centru tih mehanizama nalazi se pasivizacija. Znači: gramatički pokazatelej padeža i dijateze nisu drugo do pokazatelej odnosa koji se uspostavlja između 'predikata' i njegovih 'argumenata' (tj. između one glagolske lekseme koja imenuje datu predikatsku relaciju i naziva onih elemenata koje ta relacija vezuje).