The 'ugliness' of Jewish prayer: Voice quality as the expression of identity

Abstract

This article is based on the musical material and interviews the author collected in Hungary, France, Czechoslovakia, the USA and Israel in the course of thirty years of her fieldwork among the traditional East-Ashkenazi Jews. It relates to the aesthetic concepts of the prayer chant of the Ashkenazi Jews of East Europe ('East -Ashkenazim') as it appears to have existed before World War II, survived in the oral tradition until the 1970s and exists sporadically up to the present.

U studiji se razmatraju estetski koncepti molitvenog pevanja Aškenazi Jevreja iz istočne Evrope, koji su u usmenoj tradiciji postojali sve do sedamdesetih godina 20. veka, a koji su sporadično opstali sve do danas. Akcenat je stavljen na pevačku praksu pre Drugog svetskog rata. U pevanju pomenute jevrejske zajednice razlikuju se tri stilska nivoa: lična molitva, koju odlikuje brz i jednostavan rečitativ; predvodnik u molitvi ili predstavnik zajednice, poznatiji kao ba’al tefilah (ba’al tefillah) ili kao šeliah cibur (scheliach tzibbur), obično upražnjava melodičan i usporen pevački manir koji manje podseća na govor a više na pevanje; najzad, vođa u molitvi - kantor (hazzan), uz navedene načine primenjuje i umnogome kompleksnije melodijske razrade jednostavnih napeva. Linija koja razdvaja ove muzičke stilove i date pojačke uloge, u zavisnosti od obredne radnje, može biti naglašena. Distinkcija u odnosu na uprošćeni melodijsko-ritmički rečitativ dolazi posebno do izražaja pri molitvama za veće praznike koje izvode profesionalni pojci pevajući vrlo ukrašene melodije. Važno je naglasiti i to da u tradicionalnim jevrejskim zajednicama svaki muški član može biti predvodnik u molitvi; štaviše, često se dešava da tu ulogu svi periodično ponove. Rezultat ovakve prakse jeste mnoštvo pojačkih manira, budući da svaki pojedinac unosi u interpretaciju nešto posve lično. U studiji se, dakle, razmatraju načini izvođenja koji se mogu označiti kao 'pojanje', 'recitovanje' ili 'pevanje'. U fokusu pažnje su, takođe, osobenosti i aspekti 'jevrejskog' interpretativnog modela; preciznije rečeno, ne ono što one jesu, s obzirom na to da je dijapazon varijantnih elemenata gotovo nepregledan, nego više šta one nisu ili kakve ne treba da budu. Neke od glavnih karakteristika pojačkog manira Aškenazi Jevreja jesu sledeće: nesigurna intonacija, iznenadne promene u ritmičkom stilu, nestabilna metrika, dominanti glasovni kvalitet koji se određuje kao sirov - neisprofilisan, zatim posve proizvoljno primenjivanje raznovrsnih glasovnih efekata (grleni zvuci i oni koji podsećaju na štucanje imitacija zviždanja, vikanje itd). S obzirom na to da je jevrejsko pojanje krajnje individualno, svaki pojac ima slobodu da iskoristi sopstvene vokalne kvalitete i osobene načine primene vokalnih efekata. No, važnije od traganja za odgovorom na pitanje koji je pojački stil ispravan, ili opisivanja kakvi oni mogu biti, jeste pitanje izvora estetskog ideala pojačkih manira Aškenazi Jevreja. Primarno opravdanje za estetiku jevrejskog pojanja, ili tačnije, antiestetiku - estetiku ružnog, treba videti u aksiomu da molitva nije umetnost. Molitva ima muzičku dimenziju, ali ona ne sme da odvlači pažnju sa suštine koja se dostiže jedino kroz tzv. kavanah (kavvanah) - posvećenost i/ili koncentraciju. Prateći interpretacije poznatih jevrejskih pojaca, autorka rasvetljava zahteve koje kavanah postavlja, kao i različite načine koje u zadovoljenju istih odabrani pojci sprovode.