Pismenost i obrazovanje žena u Novom Pazaru od 1945. do 1991. godine

Abstract

Žena je u tradicionalnoim društvu u novopazarskom kraju pre Drugog svetskog rata imala, pre svega, ulogu majke, supruge i snahe, dok se nakon rata uloga žene znatno proširuje i na kulturno-obrazovnu sferu života, a zatim i na radnu. Tradicionalno društvo, okrenuto narodnim običajima i verovanjima, ali i verskoj tradiciji, menja se u skladu s političko-ekonomsko-društvenim promenama u državi, pa samim tim i žena zadobija drugačiji status. Obrazovanje i pismenost postaju obavezni segment svačijeg života, te i žene učestvuju u ovom procesu u sve većem broju. Do tada primarna uloga majke i supruge, kod mlađih generacija koje dolaze nakon rata biva zamenjena drukčijom, uglavnom onom ulogom koja je vezana za društveni život (žena radnik, omladinka sa potrebom za sportskim i kulturnim razvojem i dr.). Ipak, iako dolazi do ovih promena, na novopazarskom terenu i dalje opstaje tradicionalna kultura, pa žene paraleleno s novim društvenim aktivnostima učestvuju i u običajnoj, a donekle, koliko je to bilo moguće, i u verskoj praksi. U ovom radu biće predstavljeni načini opismenjavanja žena u novopazarskom kraju, kao i teme u okviru kojih se kretalo obrazovanje žena, tj. ka kojim su poslovima usmeravane, a sve to u skladu s društveno-političkim težnjama u zemlji. Cilj rada jeste da se predstavi uloga žene u kulturno-obrazovnom sistemu u periodu socijalizma, a na prostoru Novog Pazara, kao i da se pokaže uticaj novog društvenog poretka na tradicionalnu kulturu. Rad će biti zasnovan na činjenicama koje potiču iz domaće naučne literature, lokalnog časopisa „Bratstvo“ i arhivskih dokumenata.