Tumačenje umetničkih praksi u diskursu Antonija Gramšija. Ka konstruisanju gramšijevske analize muzike u modernim i postmodernim društvima

Abstract

Antonio Gramši posvetio je znatnu pažnju razmatranju kulturnih praksi i njihove funkcije u društveno-istorijskim procesima u svojim teorijskim spisima. Važan segment njegovog istraživanja predstavljala je i analiza umetnosti i književnosti modernog doba koju je na posredan način uključio u širu raspravu o problemu podesnosti istorijskog marksizma kao filozofske i društvene prakse, društvene moći i njene kulturne i istorijske pojavnosti, kulturne i političke emancipacije podređenih slojeva itd. Fokusirajući se u najvećoj meri na eksplikaciju sociokulturnih, političkih i istorijskih dimenzija italijanske književnost od renesansnog do modernističkog perioda, Gramši je razvio nacrt sopstvene verzije marksističke estetike, ponudivši specifična tumačenja problema društvene funkcije umetničkih praksi, prirode umetničkog stvaranja i umetničkog dela, kao i potrošnje umetničkih produkata. U ovom tekstu ćemo razmotriti Gramšijeve uvide o umetnosti u kontekstu njegovih obuhvatnih teorijskih, filozofskih i istorijskih ispitivanja sa namerom da na njihovoj osnovi izvedemo model za analizu muzičkih praksi modernog i postmodernog doba. Cilj takvog poduhvata je ispitivanje dometa / ograničenja gramšijevske analize muzike iz koga bi proistekao kritički osvrt na način primene ključnih koncepata ovog teoretičara u postojećim istraživanjima muzičkih pojava.

Antonio Gramsci dedicated a lot of his attention in his writings to the analysis of the cultural practices and their function in the socio-historical processes. An important segment of his work included the analysis of art and literature of modern times which was indirectly incorporated into the discussion of the problem of usefulness of historical materialism as a philosophical and social practice, social power and its cultural and historical appearances, cultural and political emancipation of subaltern classes etc. Mostly focusing on the explication of socio-cultural, political and historical dimensions of Italian literature of Renaissance and the modern period, Gramsci elaborated a sketch of his own version of Marxist aesthetic proposing specific interpretations of the problem of social function of artistic practices, the nature of artistic action and artwork and the consumption of artistic artifacts. In this paper we will discuss Gramsci’s thought on art in the context of his comprehensive theoretical, philosophical and historical research aiming at elaborating a Gramscian model of analysis of music practices of modern and postmodern times. One of our results should be the examination of the possibilities of the analysis of music based on Gramsci’s theory as well as the critical review of the application of its main concepts in the existing body of research on music.