Serbo-Russian relations from 1856 to 1862 according to reports by British consuls in Belgrade

Abstract

Despite the results of the Crimean War and the Paris Peace Treaty (1856) British influence in the Principality of Serbia could not have been extended to the point of competing with that of Russia. British consuls soon perceived that the activity of Russian agents was aimed to gradually under-mine the 1856 Treaty and disturb Turkey. Neither Fonblanque, nor Lytton or Longworth were diplomatically weighty enough to impede Russian influence.

Odredbama Pariskog mirovnog ugovora zaključenog 30. marta 1856. godine je između ostalog, ukinut ruski protektorat nad Kneževinom Srbijom. Srbija je ovim Ugovorom, stavljena pod kolektivni protektorat velikih sila. Međutim dugogodišnji uticaj i podrška Rusije Srbiji ostavili su duboke tragove u političkom mišljenju priličnog broja srpskih državnika i, možda još dublje urezali osećanje duga i nade u svest srpskog građanina i seljaka. Britanska politika očuvanja Turske Carevine je, pak, diktirala britanskim konzulima u Beogradu Fonblanku i Longvortu rezervisanost pa i protivljenje težnjama srpskog naroda i saradnju sa austrijskim konzulom i beogradskim pašom. Takva politika nikako nije mogla biti bliska ni srpskim političarima ni srpskom običnom čoveku pa su njihove želje, još uvek, tražile oslonac u Rusiji i dosta ređe, u Francuskoj. Zbog toga britanski konzuli u Beogradu ne samo da nisu mogli da ostvare svoj stalniji i stabilniji uticaj u srpskim političkim krugovima već su, često, bili na mukama prilikom prikupljanja osnovnih pouzdanijih informacija. Ni Fonblank ni Longvort nisu uspeli da organizuju mrežu sigurnih i sposobnih saradnika preko kojih bi suzbijali ruski uticaj u Srbiji. Nije zato neobično što su ova dvojica diplomata, ponekad, videli ruske prste i tamo gde ih nije bilo. Ipak, njihovi izveštaji nose dovoljno pouzdanih podataka za stvaranje slike srpske političke scene na kojoj se ruski uticaj, još uvek, veoma jasno vidi.