Serbian folk lyrical poems in 'Αττική Ίρις '

Abstract

Martzokis translated 12 Serbian folk lyrical poems after the Italian translations. The collection was published in "Iris of Attica" between 1903 and 1905. Martzokis' work is, on one hand, a successful poetically inspired presentation of Serbian lyrical poems, and on the other, part of the using cultural values for the purposes of bringing the two Balkan nations closer politically.

Srpsko-grčke kulturne veze vekovima su opterećivale nepovoljne istorijsko-političke prilike, a dodatno ih otežavalo uzajamno nepoznavanje jezika. Stoga nije neobjašnjivo što su narodne pesme dvaju naroda, iako sa mnogim zajedničkim motivima i sličnog poetskog izraza, prvo prevedene i predstavljene u zapadnoj Evropi, a tek nekoliko decenija kasnije i to u skromnom obimu – i međusobno. Interesovanje za srpsko narodno stvaralaštvo kod Grka ispoljeno je u tri osobena talasa. Prva upoznavanja Grka sa srpskom narodnom lirikom u sedmoj deceniji XIX veka, ne predstavljaju u većoj meri odjek opšteevropskog romantičarskog pokreta već i podršku borbi za narodni jezik, a u manjoj prethodnicu političkog zbližavanja sa Srbijom budići da pregovori vođeni u tajnosti. Drugi talas, na samom početku XX veka, iniciran je istorijsko-političkim događajima i nastojanjem Grčke da se približi Srbiji. Treći talas javio se u trećoj i četvrtoj deceniji XX veka u jeku pokušaja u uspostavljanju bogatije saradnje sa balkanskim zemljama, a posebno sa Srbijom. U drugom talasu Andreas Mardzokis, grčki pesnik italijanskog porekla, predstavljao je srpsku liriku pesničkim prevodima u časopisu Ἀττική Ἴρις. Iako pesme nije prevodio sa originala već prema italijanskim interpretacijama u zbirkama Il libro del amore Marka Antonija Kaninija i Floregio lirico Anđela de Gubernatisa, one su bliže istočniku. U ovom prenošenju ideja jedne kulture u drugu, italijanske u grčku svakako je odlučujući faktor uspešnosti proistekao ne samo iz Mardzokisovog bilingvizma ili pesničkog nadahnuća već iz poznavanja grčkog narodnog života koji je blizak srpskom. Ipak tri pesme su prepevane veoma slobodno i udaljene od svog istočnika toliko da se ne mogu prepoznati. Pesmom je ponuđena idealna predstava Srbije, onakva kakvu je Grčka želela da vidi, kakva joj je bila potrebna kao saveznik. Do grčkog čitaoca dopirala je svest o narodu čiji su nacionalni simboli izrasli iz vekovne tradicije, ne samo bliski patrijarhalnom ustrojstvu Grka, već verovatno i identični. Stoga su Mardzokisovi pesnički prevodi, prethodeći političkoj akciji, na najbolji način vodili ka duševnom približavanju ova dva balkanska naroda. Model instrumentalizacije folklora, istorije i književnosti u izgradnji svesti o duhovnom jedinstvu, o pripadanju naciji i njenoj "velikoj ideji" i kod Srba i Grka, počev od prve polovine XIX veka, pokazao se primenjiv i na međudržavnom nivou.