О несамосталним семантичким елементима у структури лексема

Abstract

Autor analizira nesamostalne semantičke elemente u tvorbeno različitim leksemama i zaključuje: leksička morfema prenosi opštu ideografsku informaciju; kao tvorbeni elemenat funkcioniše u osnovnim rečima; u njima se transformiše u obličku osnovu (zub-a, zub-u) ili u tvorbenu osnovu prvostepenih derivata (zub+0, zub+aro); tvorbene morfeme prenose opštu semantičko-kategorijalnu informaciju: tvorbeno ne funkcionišu samostalno, već samo kao deo tvorbenog formanta (zub+are, ku'+iite) ili tvorbene osnove drugostepenih i daljih derivata (zu-bar+ ski); gramatičke morfeme prenose morfološke informacije; one oblikuju sve lekseme; kod osnovnih reči (zub+0 na+v) i kod sekundarnih oblika svih promenljivih reči (zubar+a, kućišt+a) to čine same (ili kao submorfeme složene deklinacione morfeme - grad + ovi) kod derivata u osnovnim oblicima one su u sastavu tvorbenog formanta; kod složenica one su i obavezan elemenat morfološkog obli-kovanja, same ili u sastavu tvorbenog formanta, i obavezan elemenat kompozicije (duvan+0+ kesa) prefiksi su nesamostalni leksički elementi na prelasku iz leksemskog u morfemski nivo. A iz ovoga sledi zaključak da su nesamostalni semantički elementi u leksemama: tvorbena osnova i oblička osnova - u svim rečima tvorbeni formant - u osnovnim oblicima svih derivata i svih kompozita složeno-sufiksalne tvorbe i gramatička morfema - u osnovnim oblicima osnovnih reči i kompozita nastalih prostim srastanjem (u derivatima je, rekli smo sastavni deo formanta) i u sekundarnim oblicima svih promenljivih reči.