Турцизми у новом завету Вука Караџића

Abstract

Predmet članka su turcizmi u Vukovom prevodu Novog zaveta. Sam Vuk ih u predgovoru nabraja trideset: aždaha, amajlija, adžuvan, badava, basamak dolama, zanat, ise, kavgadžija, kadar, kaldrma, kesa, kula, lenger, mana neimar, nišeste, oka, pazar, sahat, soba, sunđer, torba, fildiš, hazna hajduk, harač, hater, čalma, čaršija, dok se ovde identifikuje još gotovo isto toliko reči (sigurnog ili mogućeg) turskog porekla koje je Vuk upotrebio u samom tekstu prevoda (adžuvan, alat, amanet, barem, budala, bunar, dud zar, konak, mermer, Misir, palanka, sanduk, skerlet, temelj (?) tefter, fenjer, haznadar, hajde, čador, čamac, Čivut(in), čičak (?) čokot (?), dželat) i još 11 takvih kojima on tumači slovenske reči (budžak = ugao, dumen = krma, dumendžija = kormanoš, đumrukčija = carinik, zejtin = ulje, jakrep = skorpija, kujundžija = zlatar, sindžir = veriga, tabak = kožar, talas = val, terezije = mjerila). Poređenje sa bugarskim prevodima Neofita Rilskog, Petka Slavejkova i Sinodalnim očituje da je Vuk u odnosu na bugarske prevodioce bio otvoreniji prema turcizmima i istovremeno uzdržaniji prema zadržavanju crkvenoslavenizama.