Integration and disintegration: Serbian monophony in a polyphonic context

Abstract

The venerable arguments concerning the validity of harmonized music in the Orthodox Church continue. Serbia is unique in that the codifiers of the monophonic repertoire (in particular Stankoviš and Mokranjac) were also the initiators of the harmonic tradition. Comparison with Bulgaria and Romania prove that there are parallels elsewhere, but the systematic quality of the work of both Stankoviš and Mokranjac is unique. The character of Mokranjac's work in particular is determined by the working out of the harmonic and melodic implications of the monophonic tradition.

Argumenti o validnosti upotrebe harmonizovane muzike u liturgiji u pravoslavnoj crkvi postoje duži niz godina, i to u kontekstima različitih tradicija (najbolji primeri su slučajevi Ruske crkve i Grčke pravoslavne arhiepiskopske dijeceze u SAD). Srbija je jedinstvena po tome što su ustanovitelji jednoglasnog repertoara u XIX veku (naročito Kornelije Stanković i Stevan Mokranjac), ujedno bili i inicijatori harmonske - višeglasne horske tradicije. Poređenja sa kompozitorima iz Bugarske i Rumunije, naročito Dinevim i Lunguom, pokazuju da je i u drugim zemljama bilo slično, s tim što je u fokusu rada pomenutih muzičara bio neovizantijski repertoar, dok je sistematičnost rada i Stankovića i Mokranjca na specifičnom srpskom pojanju jedinstven primer. Karakter Mokranjčevog liturgijskog rada posebno je determinisan razradom harmonskih i melodijskih implikacija jednoglasne tradicije, i on predstavlja rezultat kombinacije njegovog izuzetnog poznavanja srpske jednoglasne tradicije (odnosno onoga što Velimirović naziva 'trećim nivoom' u razvoju srpskog pojanja), i njegovog zapadnjačkog obrazovanja. Cilj ovog rada jeste pokretanje pitanja generalnog zadržavanja identiteta jednoglasnog pojanja u višeglasnom kontekstu, i posebno razmatranje načina na koji se karakter harmonizovanog repertoara u Srbiji definisao, budući da je nastao na osnovu jednoglasne muzičke tradicije.