Can music progress?: Reflections on the history of popular music

Abstract

This paper considers schematically the various discourses through which popular music history is understood. My proposal is that five accounts of musical history (the business model, the musicological model, the sociological model, the historical model and the art history model) are commonly deployed in popular music discourse. One implies, superficially at least, that popular music evolves, gets better; four implies that, at least in the longer term, it does not. The concept of 'progress' is shown to be problematic.

'Progres' je termin koji se često upotrebljava u diskursima popularne muzike Progresivnim se nazivaju mnogi muzički žanrovi popularne kulture, ali se ipak najčešće govori o progresivnoj rok muzici. Početkom sedamdesetih godina 20. veka sintagmom progresivni rok označavana je muzika koja je bila složenija od pop muzike, i u izvesnom smislu pokazivala sličnosti sa džez i klasičnim kompozicijama. Ipak, progresivni rok nikada nije prevazišao okvire popularne kulture. Zbog toga se čini problematičnom ideja o tome da popularna muzika može i treba da 'napreduje'. Iako danas ne postoji konsenzus o tome da li je popularna muzika napredovala tokom proteklih nekoliko decenija ili nije postoji nekoliko diskurzivnih modela (biznis, muzikološki, sociološki istorijski model i model istorije umetnosti) koji se odnose na ovaj problem. U biznis modelu mišljenja i govora o popularnoj muzici uobičajeno je da se istorija popularne muzike povezuje sa istorijom tehnologije, pre svega sa razvojem nosača zvuka. Pošto se istorija tehnologije uvek razmatra u okviru koncepta o napretku, onda se isti način poimanja istorije primenjuje i na istorijat muzike. Pitanje je, međutim, da li danas iko veruje u takav marketinški diskurs koji afirmiše i proglašava naprednim samo ono što je najnovije na tržištu. Osim toga, paradoksalno je da se upravo razvojem tehnologije čuva 'stara muzika' koja, prema merilima iz biznis diskursa, ne pripada okvirima 'napredne' muzike. Muzikološki model diskursa negira ideju o mogućnosti progresa popularne muzike jer se temelji na razmatranju nastanka razvoja i propadanja raznovrsnih tipova muzike, odnosno svedoči o cikličnoj smeni žanrova, a ne o njihovom progresu. U sociološkom modelu diskursa zastupljen je stav da je razvoj muzike analogan razvoju društva. Analogije se mogu uspostavljati na različitim nivoima, ali se svakom analogijom dokazuje da je uprkos napretku društva, napredak muzike diskutabilan, odnosno nemoguć. Istorijski diskurzivni model podrazumeva izučavanje početaka određenih muzičkih pokreta, kao i izučavanje biografija muzičara. Poput muzikološkog modela, i istorijski diskurs se temelji na narativu o propadanju (pokreta ili muzičara), umesto o progresu. Ni diskurzivnim modelom istorije umetnosti se ne zastupa teza o mogućnosti napretka popularne muzike, već se razvija ideja o mogućnosti transcendiranja istorije i stvaranja 'večnih' vrednosti. Upravo zbog postojanja kanona popularne muzike, mnogi muzičari se danas ne bave razvijanjem, usavršavenjem muzičkih formi, već inspiraciju nalaze u starim 'klasičnim' primerima popularne muzičke kulture. Uprkos svim navedenim razmatranjima, ipak treba napomenuti da dilema u vezi s tim da li popularna muzika može da napreduje ima, zapravo, sekundarni značaj. Mnogo važnije je pitanje kako je popularna muzika postala najbolje sredstvo za izražavanje onog nelagodnog osećanja izazvanog 'progresom' i drugim posledicama modernizma i kapitalizma.