The politics of power, pleasure and prayer in the Eurovision Song Contest

Abstract

Since the first annual Eurovision Song Contest in 1956, politics and popularity have intersected to influence the ways in which Eurovision songs have reflected the complex forms of European nationalism. With the Eurovision victory of Marija Šerifović's 'Molitva' at the 52nd Eurovision in Helsinki the politics of regionalism and nationalism fully enveloped Southeastern Europe, creating the impression that old and new European alignments, from Habsburg nostalgia to an emerging Balkan brotherhood, overwhelmed the criteria that would otherwise mean that the grand prix would go to the best song. Taking Marija Šerifović's 'Molitva' 2007 as a point of departure, this article examines the extremely complex set of networks that intersect at the Eurovision Song Contest and the national rituals and competitions that transform the power and pleasure driving European popular song in the twenty-first century.

Takmičenje za 'Pesmu Evrovizije', uprkos spektaklu i slavlju, predstavlja moderni kontekst ozbiljnog nastupa evropske politike. Iako mnogim posmatračima sa strane pesme mogu da deluju besmisleno, postoje mreže muzičara i agenata kulture koje u datom istorijskom trenutku ukazuju na povezanost sa najsloženijom politikom. Uostalom, takmičenje za 'Pesmu Evrovizije' počelo je 1956. godine, u vreme sovjetskih invazija na Čehoslovačku i Mađarsku, a mnogi nastupi, pa čak i neke istaknute pobedničke pesme, bili su direktan odgovor na promenljivu političku sliku Evrope. U tekstu zastupam alternativni pristup politici i estetici takmičenja za 'Pesmu Evrovizije'. Moje polazište je Molitva Marije Šerifović, pobednička pesma Srbije na 52. evrovizijskom takmičenju. Pošto su internacionalne reakcije težile da potisnu srpsku pesmu i njen uspeh protumače kao rezultat balkanske i istočno-evropske pristrasnosti, posebno ispitujem načine na koje pesma reflektuje neke od dominantnih estetskih promena u XXI veku. Marija Šerifović nije samo talentovana pevačica sa izgrađenom karijerom. Njena Molitva ukazuje na veštu kombinaciju tradicionalnih formi i inovativnog nastupa. Iako je izvedena na srpskom jeziku - što je presedan u odnosu na pobedničke pesme koje su tokom proteklih decenija bile na engleskom ili francuskom - Molitva je svojim melodijskim identitetom i lirskim značenjem privukla glasače iz cele Evrope. Teorijski argument ovog eseja fokusira se na 'umrežavanja' i načine njihovog ukrštanja na takmičenju za 'Pesmu Evrovizije', kao i na promene koje iz godine u godinu dele svaki Grand Prix. Sâmo takmičenje organizuju i realizuju evropska radio-televizijska mreža i nacionalni mediji, kao njeni članovi. Oni zajedno nameću mnoge spoljašnje uslove (npr. izbor jezika, dužina pesme, broj izvođača na sceni), ali pored njih postoje drugačije mreže koje delotvorno osnažuju unutrašnje promene. Nova problematika politike manjina, širenje Evropske Unije ka Istočnoj Evropi i Turskoj i religijske konotacije muslimanskih nacija i muzičara nalaze svoj put do Evrovizije kroz druge načine povezivanja. Istovremenim istraživanjem svih tih vidova umrežavanja na primerima takmičenja za 'Pesmu Evrovizije' možemo da razumemo drugačiju Evropu i razlike u njoj.