A song that will not die: Shifting symbolism in the interpretation of two sanguineous operas
Pesma koja ne umire - promenljivi simbolizam u interpretaciji dveju mračnih opera
Abstract
Bartók's well-known opera Duke Bluebeard's Castle has an internationally hardly known parallel in Willem Pijper's opera Halewijn. The Hungarian and the Dutch opera share the same motives; they make use of a historical, a literary and a musical heritage, both from eastern and western Europe, in different ways yet with remarkable similarities. This article is an investigation into the backgrounds of the two operas and into the contexts in which their motives developed - and continue to develop.
Šarl Pero (1628-1703) je svojim Pričama moje majke guske (1697) uveo u književnost motiv serijskog ubice koji zavodi jednu za drugom niz mladih dama. Nemoguće je odrediti koji su bili Peroovi direktni izvori ili koliko je taj motiv star, ali sigurno je da je u ovoj bajci pomešano više tipova izvora: narodna balada (i iz Istočne i iz Zapadne Evrope), razvijanje legende u usmenoj tradiciji (često u edukativnoj funkciji) i, najzad, i verovatno najmanje važno: istorijska realnost (inkarnacije ovog prototipa). Narodne balade na temu ubistva devojaka mogu se naći širom Evrope. Moguće je da su se kretale od istoka ka zapadu, a možda je bilo i obrnuto. Naročito smo pratili varijantu Halevejn, koja je bila izvor za operu istog naslova holandskog kompozitora Vilema Pejpera (1894-1947). Kao i Bartok u Dvorcu Plavobradog, Pejper ne samo što koristi motiv iz narodne legende, već i muziku koja je folklornog porekla. Ipak, holandski kompozitor ne čini to na tako fundamentalan način kao Bartok koji je...