Türkçe Kökenli Anatomiyle İlgili Adların Sırpça Üzerine Sözcüksel Etkisi
Конференцијски прилог (Објављена верзија)
Метаподаци
Приказ свих података о документуАпстракт
Türkçe ve Sırpça tarih boyunca birbiriyle yoğun ilişkiler içerisinde olmuş iki dildir. Osmanlılar bu
topraklara geldiklerinde kültür ve uygarlık geleneklerinin yanı sıra bunlarla ilgili yeni kavram ve
sözcükleri de getirmişlerdir. Bu sözcükler zaman içerisinde Sırp kültürüne ve diline damgasını
vurmuştur. Türkçe, Sırp dilini en çok sözlüksel anlamda etkilemiştir. Son dönemlerde yapılan çalışmalar
göstermiştir ki eskiden yaklaşık 9000 olan sözcük sayısı günümüzde ölçünlü Sırpçada üç binli sayılara
kadar düşmüştür. Bu üç bin sözcüğün yaklaşık yarısı Sırpçaya tamamen yerleşmiştir ve dilde aktif olarak
kullanılmaktadır. Örneğin, badem (tür. badem), dugme (tür. düğme), džep (tür. cep), inat (tür. inat),
jastuk (tür. yastık), jorgan (tür. yorgan), kajsija (tür. kayısı), kapija (tür. kapı), kutija (tür. kutu), tavan
(tür. tavan), šećer (tür.şeker)). Çağdaş Sırpçanın sözlük hazinesinde en fazla yer alan Türkizmler ev, ev
eşyası, bina, kıyafet, ayakkabı, kumaş, yiyecek, içecek, tütün, ...bitki, ünvan, atçılık vb. tematik grupları
oluşturmaktadır. Bu gruplardan özellikle anatomiyle ilgili adlar bildirimizin konusu olarak seçilmiştir.
Çünkü bu sözcükler en önemli leksik-semantik gruplardan biri olup her dilin leksiğinin temelini
oluşturmaktadır. Bu sözcüklerin sözcüksel sistem içerisindeki değişmezliği referans değerlerinin
sonucudur. Çünkü anlamlandırdıkları kavramlar insan varlığı için çok önemlidir. Temel söz varlığına
giren sözcüklerde yabancı sözcüklerin alınması ve bunun sonucu olarak yerel sözcüklerin kaybı
normalde beklenen bir durum değildir ancak bu tür gelişmeler Sırp dilinde meydana gelmiştir. Sırp
dilinin genel sözlük hazinesinde insan vücuduyla ilgili Türkçe kökenli sözcüklerin varlığı yabancı
dillerden alıntılarla ilgili teori ve sözcüksel girişim teorisini desteklemeleri bakımından çok önemlidir.
Bubreg (tür. böbrek), damar (tür. damar), taban (tür. taban), but (tür. but), džigerica (tür. ciğer) vb.
anatomiyle ilgili adların bazıları hem çok anlamlılık hem de türevlemede çeşitli anlam bilimsel
süreçlerin tetiklenmesinde büyük potansiyel göstermektedir. Bildiride bu konular ayrıntılarıyla
incelenecektir.
Кључне речи:
Türkçe / Sırpça / alıntılar / anatomi / sözcüksel etki / Turkish / Serbian / quotes / anatomy / lexical effectИзвор:
14. Uuslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (20−22 Ekim 2022/Alanya) Bildiri Kitabi, 2022, 908-912Издавач:
- Alanya : ALKÜY
Финансирање / пројекти:
- Министарство науке, технолошког развоја и иновација Републике Србије, институционално финансирање - 200174 (Институт за српски језик САНУ, Београд) (RS-MESTD-inst-2020-200174)
TY - CONF AU - Đinđić, Marija PY - 2022 UR - https://dais.sanu.ac.rs/123456789/14282 AB - Türkçe ve Sırpça tarih boyunca birbiriyle yoğun ilişkiler içerisinde olmuş iki dildir. Osmanlılar bu topraklara geldiklerinde kültür ve uygarlık geleneklerinin yanı sıra bunlarla ilgili yeni kavram ve sözcükleri de getirmişlerdir. Bu sözcükler zaman içerisinde Sırp kültürüne ve diline damgasını vurmuştur. Türkçe, Sırp dilini en çok sözlüksel anlamda etkilemiştir. Son dönemlerde yapılan çalışmalar göstermiştir ki eskiden yaklaşık 9000 olan sözcük sayısı günümüzde ölçünlü Sırpçada üç binli sayılara kadar düşmüştür. Bu üç bin sözcüğün yaklaşık yarısı Sırpçaya tamamen yerleşmiştir ve dilde aktif olarak kullanılmaktadır. Örneğin, badem (tür. badem), dugme (tür. düğme), džep (tür. cep), inat (tür. inat), jastuk (tür. yastık), jorgan (tür. yorgan), kajsija (tür. kayısı), kapija (tür. kapı), kutija (tür. kutu), tavan (tür. tavan), šećer (tür.şeker)). Çağdaş Sırpçanın sözlük hazinesinde en fazla yer alan Türkizmler ev, ev eşyası, bina, kıyafet, ayakkabı, kumaş, yiyecek, içecek, tütün, bitki, ünvan, atçılık vb. tematik grupları oluşturmaktadır. Bu gruplardan özellikle anatomiyle ilgili adlar bildirimizin konusu olarak seçilmiştir. Çünkü bu sözcükler en önemli leksik-semantik gruplardan biri olup her dilin leksiğinin temelini oluşturmaktadır. Bu sözcüklerin sözcüksel sistem içerisindeki değişmezliği referans değerlerinin sonucudur. Çünkü anlamlandırdıkları kavramlar insan varlığı için çok önemlidir. Temel söz varlığına giren sözcüklerde yabancı sözcüklerin alınması ve bunun sonucu olarak yerel sözcüklerin kaybı normalde beklenen bir durum değildir ancak bu tür gelişmeler Sırp dilinde meydana gelmiştir. Sırp dilinin genel sözlük hazinesinde insan vücuduyla ilgili Türkçe kökenli sözcüklerin varlığı yabancı dillerden alıntılarla ilgili teori ve sözcüksel girişim teorisini desteklemeleri bakımından çok önemlidir. Bubreg (tür. böbrek), damar (tür. damar), taban (tür. taban), but (tür. but), džigerica (tür. ciğer) vb. anatomiyle ilgili adların bazıları hem çok anlamlılık hem de türevlemede çeşitli anlam bilimsel süreçlerin tetiklenmesinde büyük potansiyel göstermektedir. Bildiride bu konular ayrıntılarıyla incelenecektir. PB - Alanya : ALKÜY C3 - 14. Uuslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (20−22 Ekim 2022/Alanya) Bildiri Kitabi T1 - Türkçe Kökenli Anatomiyle İlgili Adların Sırpça Üzerine Sözcüksel Etkisi SP - 908 EP - 912 UR - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14282 ER -
@conference{ author = "Đinđić, Marija", year = "2022", abstract = "Türkçe ve Sırpça tarih boyunca birbiriyle yoğun ilişkiler içerisinde olmuş iki dildir. Osmanlılar bu topraklara geldiklerinde kültür ve uygarlık geleneklerinin yanı sıra bunlarla ilgili yeni kavram ve sözcükleri de getirmişlerdir. Bu sözcükler zaman içerisinde Sırp kültürüne ve diline damgasını vurmuştur. Türkçe, Sırp dilini en çok sözlüksel anlamda etkilemiştir. Son dönemlerde yapılan çalışmalar göstermiştir ki eskiden yaklaşık 9000 olan sözcük sayısı günümüzde ölçünlü Sırpçada üç binli sayılara kadar düşmüştür. Bu üç bin sözcüğün yaklaşık yarısı Sırpçaya tamamen yerleşmiştir ve dilde aktif olarak kullanılmaktadır. Örneğin, badem (tür. badem), dugme (tür. düğme), džep (tür. cep), inat (tür. inat), jastuk (tür. yastık), jorgan (tür. yorgan), kajsija (tür. kayısı), kapija (tür. kapı), kutija (tür. kutu), tavan (tür. tavan), šećer (tür.şeker)). Çağdaş Sırpçanın sözlük hazinesinde en fazla yer alan Türkizmler ev, ev eşyası, bina, kıyafet, ayakkabı, kumaş, yiyecek, içecek, tütün, bitki, ünvan, atçılık vb. tematik grupları oluşturmaktadır. Bu gruplardan özellikle anatomiyle ilgili adlar bildirimizin konusu olarak seçilmiştir. Çünkü bu sözcükler en önemli leksik-semantik gruplardan biri olup her dilin leksiğinin temelini oluşturmaktadır. Bu sözcüklerin sözcüksel sistem içerisindeki değişmezliği referans değerlerinin sonucudur. Çünkü anlamlandırdıkları kavramlar insan varlığı için çok önemlidir. Temel söz varlığına giren sözcüklerde yabancı sözcüklerin alınması ve bunun sonucu olarak yerel sözcüklerin kaybı normalde beklenen bir durum değildir ancak bu tür gelişmeler Sırp dilinde meydana gelmiştir. Sırp dilinin genel sözlük hazinesinde insan vücuduyla ilgili Türkçe kökenli sözcüklerin varlığı yabancı dillerden alıntılarla ilgili teori ve sözcüksel girişim teorisini desteklemeleri bakımından çok önemlidir. Bubreg (tür. böbrek), damar (tür. damar), taban (tür. taban), but (tür. but), džigerica (tür. ciğer) vb. anatomiyle ilgili adların bazıları hem çok anlamlılık hem de türevlemede çeşitli anlam bilimsel süreçlerin tetiklenmesinde büyük potansiyel göstermektedir. Bildiride bu konular ayrıntılarıyla incelenecektir.", publisher = "Alanya : ALKÜY", journal = "14. Uuslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (20−22 Ekim 2022/Alanya) Bildiri Kitabi", title = "Türkçe Kökenli Anatomiyle İlgili Adların Sırpça Üzerine Sözcüksel Etkisi", pages = "908-912", url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14282" }
Đinđić, M.. (2022). Türkçe Kökenli Anatomiyle İlgili Adların Sırpça Üzerine Sözcüksel Etkisi. in 14. Uuslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (20−22 Ekim 2022/Alanya) Bildiri Kitabi Alanya : ALKÜY., 908-912. https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14282
Đinđić M. Türkçe Kökenli Anatomiyle İlgili Adların Sırpça Üzerine Sözcüksel Etkisi. in 14. Uuslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (20−22 Ekim 2022/Alanya) Bildiri Kitabi. 2022;:908-912. https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14282 .
Đinđić, Marija, "Türkçe Kökenli Anatomiyle İlgili Adların Sırpça Üzerine Sözcüksel Etkisi" in 14. Uuslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (20−22 Ekim 2022/Alanya) Bildiri Kitabi (2022):908-912, https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14282 .