W poszukiwaniu paradygmatu etnolingwistyki : glosariusz kluczowych terminów i pojęć
У потрази за парадигмом етнолингвистике : глосар кључних појмова и концепата
Article (Published version)
Metadata
Show full item recordAbstract
Autor artykułu stawia pytanie, na ile etnolingwistyka spełnia warunki paradygmatu
w rozumieniu Thomasa Kuhna („Paradygmat jest tym, co podzielają
członkowie wspólnoty naukowej, i na odwrót, wspólnota naukowa łączy ludzi,
którzy podzielają pewien paradygmat“) i zestawia słowa kluczowe składające się
na instrumentarium dyscypliny. Autor odnosi swoje uwagi do zespołu badaczy
skupionego wokół międzynarodowego rocznika „Etnolingwistyka“, określanego
jako lubelska szkoła etnolingwistyki kognitywnej. Reprezentatywne dla niej
są dwa słowniki: Słownik stereotypów i symboli ludowych (t. 1–2, 1996–2020)
i 5-tomowy Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów (2015–2019). Na
podstawie praktyki obu słowników a także towarzyszących im roboczych opracowań
można już – zdaniem autora – ułożyć słownik podstawowych terminów
etnolingwistyki kognitywnej („glosariusz“). Składa się on z kilkunastu kluczowych
pojęć: językowy obraz świata, koncept (synonim: „stereotyp“), punkt widzenia
i perspekt...ywa, defi nicja kognitywna, profi lowanie i profi l, podmiot, wartości
i in. To instrumentarium zostało zastosowane zwłaszcza z „Leksykonie“ i
stało się wspólnym dobrem zespołu autorskiego. Dzięki temu został spełniony
także drugi postulat Kuhna.
Аутор чланка поставља питање у којој мери етнолингвистика испуњава услове парадигме по поимању Томаса Куна („Парадигма је оно што дели чланове
научне заједнице и обрнуто, научна заједница повезује људе који деле одређену
парадигму“) и упоређује кључне речи које чине инструментаријум ове дисциплине. Аутор посвећује пажњу истраживачима окупљеним око међународног
годишњака Etnolingwistyka, око приступа који се назива Лублинска школа когнитивне етнолингвистике. За ову школу су репрезентативна два речника: Słownik
stereotypów i symboli ludowych (вол. 1–2, 1996–2020) и лексикон у пет томова
Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów (2015–2019). На основу ова два речника и пратећих публикација већ је могуће – према аутору – саставити речник
основних појмова когнитивне етнолингвистике („глосаријум“). Чини га неколико кључних појмова: језичка слика света, концепт (синоним: „стереотип“),
тачка гледишта и перспектива, когнитивна дефиниција, пр офилисање и профил,
субјект, вредности и ...друго. Тај терминолошки апарат је коришћен нарочито у
настанку аксиолошког лексикона и постао је заједничко добро целог ауторског
тима. Захваљујући томе испуњен је и Кунов други постулат.
The paper’s author examines to what extent ethnolingustics meets the paradigmatic
criteria according to Thomas Kuhn (“A paradigm is the thing that divides the
members of the scientifi c community and vice versa, the scientifi c community connects
people sharing a certain paradigm”) and compares the key terms which constitute
this discipline’s instrumentarium. The author focuses on the researchers gathered
around the international annual titled Etnolingwistyka, the representatives of the approach
known as the Lublin School of Cognitive Ethnolinguistics. Two dictionaries
are representative of the School: Słownik stereotypów i symboli ludowych (Vol.
1–2, 1996–2020) and the fi ve-volume lexicon titled Leksykon aksjologiczny Słowian
i ich sąsiadów (2015–2019). According to the author, based on these two dictionaries
and the accompanying publications, it is already possible to compile a glossary
of key terms of ethnolinguistics. Such glossary would consist of several key concepts:...
the linguistic worldview, concept (synonymous with “stereotype”), viewpoint
and perspective, cognitive defi nition, profi ling and profi le, subject, values, etc. This
terminological apparatus was particularly used in the creation of the said axiological
lexicon and has now become the common good of the whole team of authors. This
corresponds to Kuhn’s second postulate.
Keywords:
paradygmat naukowy; etnolingwistyka kognitywna; glosariusz (słownik pojęciowy) etnolingwistyki; językowy obraz świata; koncept; stereotyp / научна парадигма; когнитивна етнолингвистика; глосар (речник термина) етнолингвистике; језичка слика света; концепт; стереотип / Scientific Paradigm; Cognitive Ethnolinguistics; Glossary (Terminological Dictionary) of Ethnolinguistics; Linguistic Worldview; Concept; StereotypeSource:
Јужнословенски филолог, 2020, 76, 2, 79-103Publisher:
- Београд : Српска академија наука и уметности
- Београд : Институт за српски језик САНУ