Batı Balkan Türk Ağızlarının Bar ağızlarının Leksik Özellikleri
Конференцијски прилог (Објављена верзија)
Метаподаци
Приказ свих података о документуАпстракт
Karadağ'ın Bar kenti, 1571'de Osmanlıların eline geçerek İşkodra sancağının bir parçası
hâline gelmiştir. Sonraki dört asırlık dönemde burada konuşulan Türk ağzı, Osmanlı İmparatorluğu'nun kültürel merkezlerinden uzak, çok uluslu, çok kültürlü ve çok dilli olan Batı Balkan
ağız bölgesinin uç noktasında izole bir şekilde gelişmiştir. Bar Türk ağzı 1960'lı yıllardan bu
yana pasif durumdadır. Günümüzde bu ağzı bilen ancak aktif olarak kullanmayan sadece yirmi
kadar yaşlı insan kalmıştır. Bu durum sözü edilen ağzın yok olma sürecine girmeye başlayacağını
göstermektedir.
Bar Türk ağzının sözlüksel-anlamsal çözümlemesinin temelini, Bar doğumlu Türk kökenli
yazar Sead Gano Şlakoviç'in, Rjednik osmanske leksike barskoga kraja (Bar Yöresi Osmanlı Kelimeleri Sözlüğü) adlı eseri (2013, 2019) oluşturmaktadır. Sözlüğün 2019 yılında yapılan ikinci
baskısında yeni madde başı sözler eklenip transkripsiyonda da bazı yenilemeler yapılmıştır. Sözlük 20. yüzyıla ait bilim ve teknoloji sözcükleri... ve Müslümanlara ait kadın ve erkek adlarını
içermemektir.
Türk bilim camiası tarafından henüz bilinmeyen 3163 kelime (örneğin: bagana (bağana/
bağanak), japagi (yapağı), Ser&t (şirret), bük (büyük), darmâr (cârumar, târmar) zeng (zenne),
ziba (zibâ), sâdak (saçak), $&gırt (şâkirt), oröz (horoz), ağari' (haşarı), dğübe'(cüppe, cübbe)) ve
186 deyimden (örneğin: Pöndir ekmek, âzir jem&k; Böza dibi akıli; Esâi döst dusmân ölmâz;
Ihtijârlık maskaralik, Anâ babâ etöj evljâd dekğj) oluşan bu sözlük, Batı Balkan Türk ağzına ait
olan Bar Türk ağzı özelliklerini barındıran tek sözlüktür.
Yerel ağızların kelime hazinesini ele alan sözlük bilimi ve sözcük bilimi araştırmaları, günümüz ağız araştırmalarında önemli bir yer almaktadır. Sözünü ettiğimiz Bar ağzı sözlüğü bir zamanlar bu bölgede kullanılmış ağzın unutulmaktan korunmasını sağlayan bir hazine olmasının
yanı sıra bu bölgedeki Türk dilini kullanan topluluğun maddi ve manevi yaşamının eş zamanlı
bir kanıtı niteliğindedir. Aynı zamanda bu ağız ile diğer Batı Balkan Türk ağızları arasındaki
sözlük-dil bilgisi düzeyindeki ilişkilerin belirlenmesi için faydalı bir materyaldir.
Bildirimizde yapılacak olan Bar ağzı ve genel ağız araştırmaları için çok değerli bir kaynağı
oluşturan bu sözlüğün sözlüksel-anlamsal çözümlemesinin Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarına katkı sağlayacağı umulmaktadır.
Кључне речи:
deyim birimler / sözlükler / Bar Ağzı / Sead Gano Slakovic / leksik / Lexis / Speech of Bar / PhrasemИзвор:
Geçmişten Günümüze Yazilmayan Türkçe, 2022, 369-377Издавач:
- Istanbul : Elginkan Vakfi
Финансирање / пројекти:
- Министарство науке, технолошког развоја и иновација Републике Србије, институционално финансирање - 200174 (Институт за српски језик САНУ, Београд) (RS-MESTD-inst-2020-200174)
TY - CONF AU - Đinđić, Marija PY - 2022 UR - https://dais.sanu.ac.rs/123456789/14424 AB - Karadağ'ın Bar kenti, 1571'de Osmanlıların eline geçerek İşkodra sancağının bir parçası hâline gelmiştir. Sonraki dört asırlık dönemde burada konuşulan Türk ağzı, Osmanlı İmparatorluğu'nun kültürel merkezlerinden uzak, çok uluslu, çok kültürlü ve çok dilli olan Batı Balkan ağız bölgesinin uç noktasında izole bir şekilde gelişmiştir. Bar Türk ağzı 1960'lı yıllardan bu yana pasif durumdadır. Günümüzde bu ağzı bilen ancak aktif olarak kullanmayan sadece yirmi kadar yaşlı insan kalmıştır. Bu durum sözü edilen ağzın yok olma sürecine girmeye başlayacağını göstermektedir. Bar Türk ağzının sözlüksel-anlamsal çözümlemesinin temelini, Bar doğumlu Türk kökenli yazar Sead Gano Şlakoviç'in, Rjednik osmanske leksike barskoga kraja (Bar Yöresi Osmanlı Kelimeleri Sözlüğü) adlı eseri (2013, 2019) oluşturmaktadır. Sözlüğün 2019 yılında yapılan ikinci baskısında yeni madde başı sözler eklenip transkripsiyonda da bazı yenilemeler yapılmıştır. Sözlük 20. yüzyıla ait bilim ve teknoloji sözcükleri ve Müslümanlara ait kadın ve erkek adlarını içermemektir. Türk bilim camiası tarafından henüz bilinmeyen 3163 kelime (örneğin: bagana (bağana/ bağanak), japagi (yapağı), Ser&t (şirret), bük (büyük), darmâr (cârumar, târmar) zeng (zenne), ziba (zibâ), sâdak (saçak), $&gırt (şâkirt), oröz (horoz), ağari' (haşarı), dğübe'(cüppe, cübbe)) ve 186 deyimden (örneğin: Pöndir ekmek, âzir jem&k; Böza dibi akıli; Esâi döst dusmân ölmâz; Ihtijârlık maskaralik, Anâ babâ etöj evljâd dekğj) oluşan bu sözlük, Batı Balkan Türk ağzına ait olan Bar Türk ağzı özelliklerini barındıran tek sözlüktür. Yerel ağızların kelime hazinesini ele alan sözlük bilimi ve sözcük bilimi araştırmaları, günümüz ağız araştırmalarında önemli bir yer almaktadır. Sözünü ettiğimiz Bar ağzı sözlüğü bir zamanlar bu bölgede kullanılmış ağzın unutulmaktan korunmasını sağlayan bir hazine olmasının yanı sıra bu bölgedeki Türk dilini kullanan topluluğun maddi ve manevi yaşamının eş zamanlı bir kanıtı niteliğindedir. Aynı zamanda bu ağız ile diğer Batı Balkan Türk ağızları arasındaki sözlük-dil bilgisi düzeyindeki ilişkilerin belirlenmesi için faydalı bir materyaldir. Bildirimizde yapılacak olan Bar ağzı ve genel ağız araştırmaları için çok değerli bir kaynağı oluşturan bu sözlüğün sözlüksel-anlamsal çözümlemesinin Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarına katkı sağlayacağı umulmaktadır. PB - Istanbul : Elginkan Vakfi C3 - Geçmişten Günümüze Yazilmayan Türkçe T1 - Batı Balkan Türk Ağızlarının Bar ağızlarının Leksik Özellikleri SP - 369 EP - 377 UR - https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14424 ER -
@conference{ author = "Đinđić, Marija", year = "2022", abstract = "Karadağ'ın Bar kenti, 1571'de Osmanlıların eline geçerek İşkodra sancağının bir parçası hâline gelmiştir. Sonraki dört asırlık dönemde burada konuşulan Türk ağzı, Osmanlı İmparatorluğu'nun kültürel merkezlerinden uzak, çok uluslu, çok kültürlü ve çok dilli olan Batı Balkan ağız bölgesinin uç noktasında izole bir şekilde gelişmiştir. Bar Türk ağzı 1960'lı yıllardan bu yana pasif durumdadır. Günümüzde bu ağzı bilen ancak aktif olarak kullanmayan sadece yirmi kadar yaşlı insan kalmıştır. Bu durum sözü edilen ağzın yok olma sürecine girmeye başlayacağını göstermektedir. Bar Türk ağzının sözlüksel-anlamsal çözümlemesinin temelini, Bar doğumlu Türk kökenli yazar Sead Gano Şlakoviç'in, Rjednik osmanske leksike barskoga kraja (Bar Yöresi Osmanlı Kelimeleri Sözlüğü) adlı eseri (2013, 2019) oluşturmaktadır. Sözlüğün 2019 yılında yapılan ikinci baskısında yeni madde başı sözler eklenip transkripsiyonda da bazı yenilemeler yapılmıştır. Sözlük 20. yüzyıla ait bilim ve teknoloji sözcükleri ve Müslümanlara ait kadın ve erkek adlarını içermemektir. Türk bilim camiası tarafından henüz bilinmeyen 3163 kelime (örneğin: bagana (bağana/ bağanak), japagi (yapağı), Ser&t (şirret), bük (büyük), darmâr (cârumar, târmar) zeng (zenne), ziba (zibâ), sâdak (saçak), $&gırt (şâkirt), oröz (horoz), ağari' (haşarı), dğübe'(cüppe, cübbe)) ve 186 deyimden (örneğin: Pöndir ekmek, âzir jem&k; Böza dibi akıli; Esâi döst dusmân ölmâz; Ihtijârlık maskaralik, Anâ babâ etöj evljâd dekğj) oluşan bu sözlük, Batı Balkan Türk ağzına ait olan Bar Türk ağzı özelliklerini barındıran tek sözlüktür. Yerel ağızların kelime hazinesini ele alan sözlük bilimi ve sözcük bilimi araştırmaları, günümüz ağız araştırmalarında önemli bir yer almaktadır. Sözünü ettiğimiz Bar ağzı sözlüğü bir zamanlar bu bölgede kullanılmış ağzın unutulmaktan korunmasını sağlayan bir hazine olmasının yanı sıra bu bölgedeki Türk dilini kullanan topluluğun maddi ve manevi yaşamının eş zamanlı bir kanıtı niteliğindedir. Aynı zamanda bu ağız ile diğer Batı Balkan Türk ağızları arasındaki sözlük-dil bilgisi düzeyindeki ilişkilerin belirlenmesi için faydalı bir materyaldir. Bildirimizde yapılacak olan Bar ağzı ve genel ağız araştırmaları için çok değerli bir kaynağı oluşturan bu sözlüğün sözlüksel-anlamsal çözümlemesinin Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarına katkı sağlayacağı umulmaktadır.", publisher = "Istanbul : Elginkan Vakfi", journal = "Geçmişten Günümüze Yazilmayan Türkçe", title = "Batı Balkan Türk Ağızlarının Bar ağızlarının Leksik Özellikleri", pages = "369-377", url = "https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14424" }
Đinđić, M.. (2022). Batı Balkan Türk Ağızlarının Bar ağızlarının Leksik Özellikleri. in Geçmişten Günümüze Yazilmayan Türkçe Istanbul : Elginkan Vakfi., 369-377. https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14424
Đinđić M. Batı Balkan Türk Ağızlarının Bar ağızlarının Leksik Özellikleri. in Geçmişten Günümüze Yazilmayan Türkçe. 2022;:369-377. https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14424 .
Đinđić, Marija, "Batı Balkan Türk Ağızlarının Bar ağızlarının Leksik Özellikleri" in Geçmişten Günümüze Yazilmayan Türkçe (2022):369-377, https://hdl.handle.net/21.15107/rcub_dais_14424 .