Music as word: Film music: Superlibretto?

Abstract

The aim of his paper is to prove that film music can be understood as authentic narrative force: film music as word / discourse and its superlibretto status. Superlibretto is the status of music in a film which is constructing its own (aural) reality and is narrating, speaking its own text which creates a wholesome film meaning. The existence of superlibretto is substantiated by fundamental theoretic concepts of film music and practically proven by analyses of examples taken from the opus of Serbian film composer Zoran Simjanović.

Namera ovog teksta jeste dokazivanje postojanja superlibretta kao specifičnog i rafiniranog narativnog dejstva filmske muzike, gde reč kojom govori muzika doprinosi ukupnosti filmskog značenja. Nije, međutim, sva filmska muzika automatski i superlibretto. Superlibretto je narativni agens a ne aplikacija - razlika se odnosi na polje diferencijacije opisa i naracije. To nije muzika koja prati, opisuje ili podražava sliku (ili naraciju), već muzika koja u filmu konstruiše sopstvenu (zvučnu) sliku i pripoveda, govori sopstveni tekst, koji zajedno i ravnopravno sa tekstom ostalih aspekata filmskog jezika tvori celovito kinematografsko ostvarenje. Put ka superlibrett-u otvoren je temeljnim teorijskim postavkama i pojmovima koji se odnose na specifičan rad zvuka/muzike u filmu: estetski efekat stimulacije pokreta (Teodor Adorno/Hans Ajsler); muzika kao ritmički embrion, akuzmatični zvuk/muzika, muzika u ulozi la belle indifférente, muzika kao dodata vrednost, didaktički kontrapunkt, anempatična muzika (Mišel Šion); metadijegetička muzika (Klaudija Gorbman); suprarealnost (Roj Prendergast); onirički zvučni prizor i hiperrealna zvučna reprezentacija (Mladen Milićević), narativni agens (Ketrin Kalinak); takođe i teorije koje dolaze iz domena slike ali su istovremeno primenljive na zvuk/muziku, poput optičke muzike (Vlada Petrić). Postojanje i rad superlibrett-a demonstrirani su i argumentovani na primerima iz srpske kinematografske prakse, kroz opus Zorana Simjanovića, čija je muzika neretko određivala značenje, a time i percepciju i recepciju filmskog jezika u okviru kojeg funkcioniše.