The semantics of old church Slavonic dobr'' and blag''

Abstract

This paper deals with the semantics of OCS dobr'' and blag'' in the translation of tetraeuangelion, compared with the semantics of their Greek correlates kalós, agathós and hrēstós. It points out the semantic changes which occurred in creating Slavic theological terminology. OCS dobr'' is an evaluative of the physical aspect of a notion, including its function, while blag'' through the process of semantic transposition acquired the meaning 'good in a spiritual sense'. This distinction reflects the Christian dual articulation of the world. This research reveals that a change of a cultural model induces semantic changes, be they 'natural' or consciously created in the development of certain terminologies, as witnessed here by Old Church Slavonic. In this process universal concepts are submitted to a culture-specific categorization, as seen in Greek kalós ('beautiful' > 'good') and OCS blag'' ('pleasant' > 'good spiritually'). These changes are possible only because of the fuzzy nature of meaning itself.

U radu se na korpusu teksta četvorojevanđelja analizira semantika stsl. dobr'' i blag'' u svetlu njihovih grčkih korelata kaloz, agaqthoz, chrçstoz i ukazuje na značenjske promene praslovenskih leksema do kojih je dolazilo u procesu izgradnje slovenske filozofsko-teološke terminologije. dobr'' služi za evaluaciju fizičkog aspekta pojma, uključujući i njegovu funkciju, dok blag'' semantičkom transpozicijom dobija značenje 'onakav kakav treba da bude u duhovnom pogledu', čime se leksički markira dvostruka hrišćanska artikulacija sveta. Istraživanje pokazuje da promena kulturnog modela izaziva semantičke promene, bile one postupne ili je reč o svesnoj izgradnji terminološkog aparata, o čemu svedočanstvo pruža staroslovenski. U ovom procesu se univerzalni koncepti prelamaju kroz prizmu specifičnog kulturnog obrasca, kao što pokazuje grč. kaloz ('lep': 'dobar') i stsl. blag'' ('prijatan': 'dobar u duhovnom pogledu'). Ovakve promene moguće su samo zahvaljujući fazičnoj prirodi samoga značenja ('dobar': 'lep': 'prijatan').