Alphons Diepenbrock and the European world of composers at the fin-de-siècle

Abstract

The article consists of three parts. In the first part the author gives a survey of the large artistic renewal that took place in the Netherlands around 1900. Special attention is given to "de beweging van Tachtig" (the movement of the "Tachtigers"), a renewal movement in literature in which the composer Alphons Diepenbrock was involved. In the second part a short description of the life and work of this most important Dutch composer of the end of the nineteenth century is given. In his early years Diepenbrock orientated himself to composers like Wagner, especially around the First World War (in which the Netherlands remained a neutral country), and he became a fervent admirer of French art. His music is a unique synthesis of Wagner's chromaticism, the word-bound rhythms of plain-chant and the polyphonic music of the old Flemish schools of Ockeghem and Josquin. In the third part the author deals with a couple of Diepenbrock's (artistic) contacts. There are highlights on Mahler, Schönberg and Debussy, primarily based on their correspondence.

Poslednje dve decenije 19. veka u Holandiji bile su obeležene novim procvatom kulture i umetnosti. Istaknuto mesto u umetničkom životu je zauzimala grupa umetnika okupljena oko "Beweging van Tachtig" na amsterdamskom univerzitetu. Ovi umetnici, među kojima je jedini muzičar bio Alfons Dipenbrok (1862-1921) suprotstavljali su se starijoj generaciji romantičara i okretali se idejama l'art-pour-l'art-a. Dipenbrok potiče iz pobožne katoličke porodice. Završio je studije klasičnih jezika, dok je u muzici bio skoro samouk. Većina njegovih dela je vokalna. Težio je sintezi vagnerovske hromatizacije i polifonije Đ. P. Palestrine i J. S. Baha. Njegovo prvo zapaženo delo bila je Missa in die festo (1895) za tenor, osmoglasni muški hor i orgulje. Tokom vremena sve više ga je privlačio svetao latinski svet kompozitora kao što je K. Debisi, što se ogleda u nekim njegovim delima, na primer muzici za komad Marsijas (1910). Sačuvana je Dipenbrokova korespondencija sa G. Malerom i A. Šenbergom. Sa Malerom se upoznao 1903. godine a svaki njihov kasniji susret bio je prilika da se prijateljstvo potvrdi. Godine 1910. Dipenbrok je u Amsterdamu dirigovao Malerovim delom koje je naročito voleo - IV simfonijom. Bio je na Malerovoj sahrani u Beču sledeće godine. Godine 1912. Dipenbrok je upoznao A. Šenberga koji je došao u Amsterdam da bi izveo svoju simfonijsku poemu Peleas i Melizanda. Iz dnevnika Dipenbrokove žene mogu se saznati detalji o razgovorima koje su vodili, posebno o Maleru. Šenbergu se dopao Dipenbrokov Te Deum, pa je odmah pisao F. Šrekeru da bi ga zamolio da se angažuje oko izvođenja ovog dela u Beču. Međutim, do realizacije te ideje nije nikada došlo, što je Dipenbrok prokomentarisao na svoj karakteristično skroman način u pismu Šenbergu od 8. januara 1913. godine, u kojem se pita da li će ikada ući u krug muzičkih heroja. Ostalo je i pisano svedočanstvo o Šenbergovoj poseti Dipenbroku u martu 1914. godine, kada njihovom razgovoru nisu mogli da prisustvuju tada još sasvim mladi A. Berg i A. Vebern, koji su morali da ostanu pred vratima kuće.