Being a modern Serbian composer in the 1930's: The creative position of Ljubica Marić

Abstract

Ljubica Marić belongs to those rare Serbian composers who were fully involved in the international developments of modern music during the thirties. Her output shows that she was able to take over some dominant ideas of the period and transform them in a personal way. In the article are investigated all four of her preserved works composed before the outbreak of World War 2. Among them are two compositions that were until recently believed to be lost: Longing for the Girl for choir (1929) and Music for orchestra (1932). .

Ne želeći da se zadržava na problematici razgraničenja pojmova 'modernizam' 'moderna', 'nova muzika' i 'avangarda', autor priloga polazi od stava britanskog muzikologa Pola Grifita, koji modernom muzikom obuhvata nove pravce u muzici od 1894. godine, kada je Debisi komponovao Prelid za popodne jednog fauna, do sedamdesetih godina 20. veka, znači od impresionizma do postserijalističkih smerova, neodređenosti i minimalizma. Ljubica Marić pripada onim retkim srpskim kompozitorima koji su u punoj meri i u pravo vreme bili uključeni u moderne muzičke tokove. Studirajući u Pragu od 1929. do 1932. godine, a boraveći i kasnije do izbijanja rata u Pragu i Berlinu Ljubica Marić je umela da na mnogobrojne i raznovrsne umetničke podsticaje odgovori stvaralački i da izdvoji svoj individualni glas. Njen moderni senzibilitet izvirao je iz njenog rano ispoljenog antiromantičarskog izraza onog koji je na suprotnom polu od bilo kakvog sentimentalizma i subjektivizma. Nisu je privlačili ni dodekafonija, ni neoklasicizam, jer je njena stvaralačka priroda tada prostore slobode nalazila u slobodnom atonalizmu i atematizmu - i to ne onom Habinog, strogog tipa, već spontanom koji ne izbegava motivske reminiscencije. Duvački kvintet i Muzika za orkestar zasnovani su na stalnom razvoju muzičkih ideja, visokoj ekonomiji sredstava izraza i finom osećaju za trajanje. Verovatno su ograničenja koja proizlaze iz atonalizma i atematizma, kao što su redukcija usmerenosti muzičkog toka i poravnanje hijerarhije muzičkih struktura, uticali da kompozitorka posle 1945. godine napusti takve osnove kompozitorskog rada. I u kasnijem periodu, međutim, ona u svojim delima demonstrira primarnu važnost melodije i principa evolutivnog razvoja.